Ivan Antić projektovao je prve visoke stambene kule na Bulevaru revolucije (današnji Bulevar Kralja Aleksandra), spratnosti 12 etaža, koji su značajni samim tim što dugo godina nisu bili prevaziđeni ni dispozicijom, ni konstrukcijom, a ni arhitekturom u pogledu likovnosti. I danas kada se sagleda iz mnogih pravaca, ove kule dominiraju delom Beograda u kojem se nalaze.

Kao prve realizovane stambene kule u nekadašnjoj Jugoslaviji, one su inženjerima predstavljale izazov. Ovo je jedna od prvi zgrada izgrađenih u sistemu klizajuće oplate. Kao što je pomenuto, svih šest kula koncipirane su jednako. Na tipskom spratu projektovana su četiri identična stana. Komunikacije su pozicionirane u sredini tipskog sprata, projektovana je jedna stepenišna vertikala, i dva lifta.

U jednoj retrospektivnoj analizi njihovih karakteristika ističe se to da su zasnovani na veoma čistoj osnovi, koju gradi sistem poprečnih zidova istih raspona. Ova specifičnost ovde se procenjuje kao pozitivna vrednost. Pored toga, funkcionalnost stanova je obogaćena dopunskim sadržajima kao što su posebne prostorije – garderobe, trpezarija koja je odvojena od kuhinje a koja je smeštena u centar stana i direktno osvetljena, pa se oko nje nižu prostorije u stanu. Takođe, kvalitet ovih stanova predstavlja mogućnost adaptacije, odnosno prenamene prostorija prema potrebama korisnika.

Ostvarene upotrebne vrednosti izgrađenih objekata su sledeće: šest kula po deset spratova stambene namene sa po 58 stanova. Od toga 48 stanova od 69 m2, i deset stanova od 22,80 m2. Ukupno 3.540 m2 neto stambene površine po kuli. Ukupno u šest realizovanih kula postoji 348 stanova, sa 21.240 m2.

Konstruktivni sistem svih šest zgrada izveden je u armiranom betonu i to metodom klizajućih oplata. Betonski zidovi obloženi su sa fasadne strane specijalnom pločastom opekom i u vertikalnim linijama crvenom giter opekom. Kao završni detalj, arh. Ivan Antić opredelio se za naboranu formu krova, koja će, u međuvremenu, u stambenoj arhitekturi postati njegov zaštitni znak. Važnu ulogu i u fazi projektovanja i u fazi realizacije objekata u industrijalizovanim prefabrikovanim sistemima pored arhitekata imali su građevinski inženjeri, koji su u velikoj meri učestvovali u formiranju konstruktivnih elemenata i sistema, i u tom smislu doprineli oblikovanju arhitekture modernizma kakvu danas prepoznajemo i vrednujemo.

Izdvaja se nekoliko kriterijuma prema kojima se šest stambenih kula arh. Ivana Antića može afirmativno vrednovati. To su:

• tehnološke, tehničke i konstrukcijske vrednosti
• urbanističko-ambijentalne vrednosti; inovativnost
• odnos prema tradiciji;
• internacionalne vrednosti;
• vrednosti lokalnog karaktera i
• eventualno i umetničke i oblikovne vrednosti.

Nakon gotovo 70 godina od njihove realizacije, na pojedinim mestima pojavljuje se problem procurivanja krova. Na tim pozicijama neophodna je sanacija hidroizolacije i drugih slojeva krova. Na nekoliko mesta obloga fasade je oštećena, a na svih šest stambenih kula postoje natpisi i grafiti po fasadama koje je potrebno ukloniti. Stanari pojedinih stanova su izvršili intervencije i zamenu prozora, te oni više nisu ujednačeni, što narušava estetsku komponentu objekta. Stanje konstrukcije je zadovoljavajuće.

Izvori

1. Blumenau, I. (1960), Industrijalizacija stambene izgradnje u preduzeću ’Rad’, u: Savetovanje o industrijalizaciji stambene izgradnje 19–21. oktobra, 1960, Beograd: Savezna građevinska komora: IId-1 – IId-22.
2. Bogunović­, S. G. (2005), Arhitektonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka, Beograd: Beogradska knjiga.
3. Brkić, A. (1977), Idejne osnove beogradske arhitektonske škole, Urbanizam Beograda IX, br. 38–39 (Beograd): 36–40.
4. Zaključ­ci prvog jugoslovenskog savetovanja o stambenoj izgradnji i stanovanju u gradovima (1956), Arhitektura X, br. 1–6 (Zagreb): 30.
5. Marušić, D. (2010), Referentne prednosti sistema IMS u arhitektonsko-urbanističkom projektovanju, u: Istraživanja, projekti i realizacije u graditeljstvu, ur. Popović Z. i Petrović G., Beograd: Institut IMS: 69–76.
6. Mecanov, D. (2014), Prilog proučavanju graditeljskog opusa Biroa za studije u Beogradu, Nasleđe XV (Beograd): 147-167.
7. Minić, O. (1996), Pregled urbanističke i arhitektonske delatnosti u Jugoslaviji 1945–1965, posebno izdanje časopisa Tehnika (Beograd): 61.
8. Nestorović, B. (1955), Evolucija beogradskog stana, Godišnjak grada Beograda, knj. 2 (Beograd): 247–266.
9. Rihter, V. (1960), Stambeni tornjevi u Beogradu, Arhitektura XIV, br. 1–3 (Zagreb): 33.
10. Savetovanje o industrijalizaciji stambene izgradnje (1960), Beograd: Savezna građevinska komora: 19–21. oktobra.

Podnosilac izveštaja

Dr Dragana Mecanov, d.i.a.