Za razumevanje ovog naselja ključno je razumeti ga kao deo šire urbanističke celine. 1974. godine kada je izrađen Detaljni urbanistički plan za deo IV i IX mesne zajednice u Subotici, na umu autora sve vreme bila je ideja velikog bulevara koji je trebao da seče grad na pola i poveže dva naselja na severu i jugu: Radijalac i Prozivku. Dva naselja sa parkovima u pozadini odgovarala su urbanističkom konceptu postavljenom još 1910. godine kada se nalaze prvi zapisi i planovi o radijalnom putu, po kojem Radijalac i dobija ime, a 1930. gradski inženjer Kosta Petrović planira spajanje ovih naselja i naglašava: “Ovo je prirodna linija razvića grada i osim toga što bi novim redom palata bio obdaren grad, centar grada bi se približio šumi, koja leži na preiferiji grada”.

Međutim, prava uloga ovog plana nikada nije bila da se isplanira naselje od nule već da uskladi tri parcijalna rešenja detaljno urbanističkih planova od strane istog zavoda koja mu prethode. Objašnjenje iza ovog nelinearnog procesa planiranja za sada ostaje nerazjašnjeno, ali iz plana se jasno čita tendencija autora da bez obzira na uslove dovedu novoplanirani kompleks u ravan sa modernističkim urbanističkim tendencijama sa početka 20. veka.

Stambeni objekti na prozivci simetrično su obostrano postavljeni u odnosu na pomenutu osovinu – „sastavni deo tog zelenog krvotoka“ kako se navodi u planu. U centru je parkovski rekreativni prostor ali i spomen aleja koja se u planu izdvaja kao zasebna celina za dalju razradu. U centru naselja postavljen je 1977. godine spomenik „Snop“ ili „Prozivka“, kako ga narod zove, čiji je autor vajar Oto Logo. Skulptura, stilizovani snop žita, posvećen je borcima 8. Vojvođanske udarne brigade stradalim u završnim borbama za oslobođenje zemlje u Drugom svetskom ratu. Nije jasno odakle tačno potiče naziv „Prozivka“ koji je poneo i spomenik i naselje za njim, ali spekuliše se da je to mesto gde su civili prozivani i streljani za vreme rata.

Na močvarnom tlu pod današnjom Prozivkom postojalo je 436 kuća, od kojih samo 43 od čvrstog materijala, u kojima je stanovalo 2226 ljudi. U planu iz 74te se navodi da je rušenje ovog građevinskog fonda koji mahom potiče iz perioda pre Prvog svetskog rata opravdano sa ekonomskog, estetskog i funkcijalnog aspekta. Za novo naselje planirano je 3927 stanova u kojima treba da živi 12000 stanovnika. Spratnost se kretala od P+4 za lamele do P+11 za kule. Viši objekti su uglavnom raspoređeni ka perifernim delovima naselja kako se ne bi remetila vizura iz centra „Prozivke i kako bi sa tog mesta perspektivu prema gradu, zatvorio toranj Doma kulture, cimbol grada Subotice.“

Izgradnja postepeno staje devedesetih. Spomen aleja oko 2000te napokon dobija odgovarajuće pejzažno rešenje čime je napokon stavljena tačka na zapostavljenu travnatu zelenu povšinu u kojoj se spomenik, jedini toponim, jedva nazirao. Sa druge strane, većina javnih sadržaja koja je planirana i dalje nije izgrađena poput doma zdravlja. Prozivku nagrizaju nadogradnje i neprimerena novogradnja na nedovršenom delu „zelenog pojasa“ između Prozivke i centra. Novi objekti sužavaju šetalište i umesto modernističkih plivajućih masa u zelenilu vraćaju se principu zatvorenog bloka. Prozivka i dalje nije stigla do centra.

Izvori:

Dejan Mrkić. (2012). Radijalac – Aleja Maršala Tita,  Eks Panonia, 15-16, 25-27 .

Sabo Žombor. (2002). Stepski grad. Subotica: Kentaur d.o.o

Istorijski arhov Subotica, F: 47, I, 2/1930. godina.

Istorijski arhov Subotica, F: 138 , bb. / 1959. Godina.

Subotica na starim kartama i mapama, (Subotica, IASu, 2011. )

Direktivni urbanistički plan 1952. Bb.

Jožef Čipa, Detaljni urbanistički plan za deo IV i IX mesne zajednice u Subotici, 1974. Zavod za urbanizam i geodeziju Subotica, Subotica

Podnosilac izveštaja: Dezire Tilinger, M.Arh.