Devet urbanih blokova, oivičenih ulicama: Bulevar Mihajla Pupina, Milentija Popovića, Bulevar Milutina Milankovića i Bulevar umetnosti, opština Novi Beograd, Beograd.

početak izgradnje 1962

završetak izgradnje 1979

Aleksandar Đorđević, Branko Petričić, Vido Vrbanić, Milorad Macura, Miloš Somborski, Milutin Glavički, Nikola Dobrović, Stanko Mandić, Uroš Martinović

Videti pojedinačne blokove.

Videti pojedinačne blokove.

Arhitektura - Višeporodična/kolektivna, Kula, Lamela, Meandar

Urbanizam - Stambeni blok

drugi stambeni rejon, Novi Beograd, Centralna zona

Centralna zona Novog Beograda obuhvata devet urbanih blokova (21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30), pozicioniranih na potezu između Palate Srbija (Palate Federacije, Saveznog izvršnog veća) i Železničke stanice Novi Beograd, površine oko 160 ha, kvadratna zona okvirnih dimenzija 1600h1600 m.  Celina je planirana kao mešovita stambeno-administrativno-poslovna zona, u kojoj je planirano stanovanje sa pratećim sadržajima za 40000 stanovnika. Prema planovima iz 1960-tih, šest obodnih blokova su planirani za stambenu izgradnju, dok su blokovi 24, 25 i 26 na centralnoj osi namenjeni centralnim sadržajima. Blok 24 je tokom 1980-tih prenamenjen u sedmi stambeni blok, nakon konkursa organizovanog 1984. godine.

Nakon „Arhitektonsko-urbanističkog konkursa za idejno rešenje stambenog kompleksa u Novom Beogradu“, koji je održan 1959. godine, dodeljene su dve ravnopravne druge nagrade sledećim timovima: prvi tim, u sastavu Leonid Lenarčič, Milosav Mitić, Ivan Petrović i Mihailo Čanak, i drugi tim, u sastavu Josip Svoboda, Dušan Milenković, Milutin Glavički, Gavrilo Drakulić i Jovan Lukić, i još jedna visoka nagrada van konkursa arhitekti Ratomiru Bogojeviću. Ovi timovi su pozvani da učestvuju u daljoj razradi rešenja u okviru Urbanističkog zavoda Beograda, a prema zaključcima Saveta za urbanizam. Urbanistički zavod preuzima rad na urbanističkom rešenju zone, a u tom cilju formira radnu grupu u kojoj su bili članovi iz nagrađenih timova Mitić, Lenarčič, Glavički i Milenković i Uroš Martinović kao šef grupe.

Osmišljen je potpuno novi projekat zasnovan na konkursnim rešenjima, kojim je definisana podela na centralnu aksu i obodne stambene blokove. Takođe, izrađeno je arhitektonsko-urbanističko rešenje za Blok 21, koji je zamišljen kao svojevrsni modularni blok Centralne zone, koji se preslikava na ugaone blokove zone, a središnji blokovi 22 i 29 su osmišljeni tako da povezuju traktove oboda zone. Osnovne arhitektonske tipologije koje se koriste u planiranju blokova Centralne zone i Novog Beograda uopšte, jeste grupacija od 4-5 kula u samim uglovima zone, horizontalni blokovi („štangle“) po obodima i meandar male spratnosti, koji ulazi u polje bloka. Planirano je da svi novobeogradski blokovi imaju bogato zelenilo, ispresecani pešačkim stazama i oivičeni saobraćajnicama u skladu sa principima razdvajanja saobraćaja i zoniranja iz Atinske povelje.

Čitav Novi Beograd, pa i Centralna zona, planirani su tako da u realizaciji odgovaraju takozvanom kranskom / gabaritnom urbanizmu, odnosno industrijalizovanim tehnologijama izgradnje stambene arhitekture. Blokovi su planirani i projektovani u skladu sa budućom organizacijom gradilišta, koja se sastoje iz tzv. pista za poligonu prefabrikaciju, odnosno skladišta – tzv. „deponije“ za prefabrikovane elemente i šine za kranove i dizalice. Po završetku izgradnje i demontaži opreme, kranske staze i „deponije“ se pretvaraju u rekreativne zone i interne saobraćajnice bloka.

 

Izvori

1. Arhitektura urbanizam, brojevi: 2, 33-34, 35-36, 41-42, 73, 74-77. Beograd: Organ Saveza društava arhitekata i Saveza društava urbanista Jugoslavije, 1960-76.
2. Blagojević, Lj. Novi Beograd – osporeni modernizam. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu, Zavod za zaštitu spomenika kul-ture grada Beograda, 2007.
3. Vujnović R.: Dinamika izgradnje grada – Jedna etapa u izgradnji i rekonstrukciji Beograda. Beograd: Časopis Izgradnja, Savez građevinskih inženjera i tehničara Srbije i Savez arhitekata Srbije, 1997.
4. Godišnjak (muzeja) grada Beograda (GMGB). Brojevi: HVII, XXI, XXII
5. Jovanović, J. (2014). Elaborat analize prethodno zaštićene celine Centralna zona Novog Beograda – blokovi 21, 22 i 23. Urbanističko-arhitektonska analiza. Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.
6. Jovanović, J. (2015). Elaborat analize prethodno zaštićene celine Centralna zona Novog Beograda – blokovi 28, 29 i 30. Urbanističko-arhitektonska analiza. Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.
7. Jovanović, J. (2016). Elaborat analize prethodno zaštićene celine Centralna zona Novog Beograda – blokovi 24, 25 i 26. Urbanističko-arhitektonska analiza. Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.
8. Jovanović, J. (2017). Mass Heritage of New Belgrade: Housing Laboratory and So Much More. Periodica Polytechnica Architecture, 48(2), pp. 106-112. https://doi.org/10.3311/PPar.11621.
9. The Future of New Belgrade – International Competition for New Belgrade Urban Structure Improvement / Budućnost Novog Beograda – međunarodni konkurs za unapređenje urbane strukture Novog Beograda. Vanredni broj časopisa Arhitektura urbanizam. Beograd: Organ Saveza društava arhitekata Srbije, Urbanističkog saveza Srbije i Udruženja likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije, 1986.
10. Urbanizam Beograda, časopis. Brojevi: 17 (1972.), 19 (1972.), 25 (1974.), 30 (1975.), 36 (1976.), 37 (1976.), 38-39 (1977.), 40 (1977.), 44-45 (1977.), 48 (1978.), 51 (1979.), 53-54 (1979.), 57 (1980.), 61 (1981.), 63-65 (1981.)

 

Podnosilac izveštaja

Jelica Jovanović, d.i.a.