Izgradnja Bulevara 23.  oktobra u Novom Sadu, sadašnjeg Bulevara oslobođenja započela je trajnu transformaciju grada i proces njegove posleratne modernizacije. Proces, kojim je definisana nova urbana osovina grada, dužine oko 3km, i utvrđen kurs urbanističke prakse u gotovo tridesetogodišnjem periodu, otvorio je prostor za promišljanje i građenje nove arhitekture. Gledajući dalje od arhitekture, novi bulevar predstavljao je poligon za život radničke klase, koja u 50-tim i 60-tim godinama prošlog veka postaje dominantna društvena grupa u Novom Sadu. Transformacija Novog Sada u značajni industrijski centar Jugoslavije, neminovno je nosio i promenu životnog standarda stanovništva, ali i celokupnog funkcionisanja grada. Koliko je dramatična ova promena bila, najbolje se u fizičkom smislu može sagledati u radikalnom penetriranju ose Bulevara u urbanističku matricu Novog Sada formiranoj u prvoj polovini 20 veka. Ovakav radikalan rez uspostavio je nasumičan odnos postojećih jednoporodičnih kuća i novih višeporodičnih objekata. Neke od ovakvih situacija, možemo videti i danas. Izgradnja bulevara krenula je sa njegova dva kraja, sa severa izgradnjom Glavne železničke stanice, a sa juga od Dunava. Izgradnja železničke stanice na brisanom prostoru, u tom trenutku, ubrzala je potrebu za razvijanjem uličnog fronta duž severne strane bulevara. Dok su neki drugi delovi bulevara označeni gradnjom tranzicionog perioda, ovaj deo i dalje u većini predstavlja zaokruženu urbanističku celinu.

Jedan od dominantnijih objekata u ovoj celini jeste objekat arhitekte Petra Jankova. Iako objekat samo svojom užom, zapadnom fasadom izlazi na današnji Bulevar oslobođenja, sa svojom dominantno dugačkom fasadom prema bulevaru Kralja Petra I (nekadašnja Rumenačka ulica) igra značajnu ulogu u vizuri Bulevara oslobođenja, gledajući sa južne strane. Objekat u oblikovnom smislu predstavlja oko 100 m dugačku lamelu sa 6 ulaza. Objekat je spratnosti P+7. Pravilna geometrija zgrade zadržava se uvlačenjem lođa u ravan fasade. Jedino narušavanje geometrije pravilnog paralopipeda se nalazi na severnoj fasadi objekta gde se nalaze vertikalne komunikacije izdvojene u posebnim volumenima. Na tipskim etažama formiraju se stambene jedinice od garsonjere do trosobnih stanova. Manji stanovi imaju jednostranu orijentaciju prema južnoj i severnoj strani, dok se kod većih stanova dnevne zone pojavljuju na južnoj, a noćne zone na severnoj strani objekta. U prizemlju objekta projektovani su prostor za prodavnice i druge uslužne delatnosti koje se nižu niz bulevar kralja Petra I, što je veoma retka situacija u urbanističkoj praksi ovog vremena. Zgrada je opremljena jednim putničkim liftom i stepeništem u svakom ulazu. Takođe, svaki ulaz poseduje i šaht za odlaganje smeća.

Sadašnje stanje objekata ukazuje na standardne probleme zgrada iz ovog perioda – na pojedinim stanovima izvršena je zamena originalnih drvenih prozora sa dvostrukim zastalenjem savremenim PVC prozorima, zastakljivanje balkona i lođa. Generalno stanje zajedničkih prostora objekata je dobro, zahvaljujući dobrom kvalitetu arhitektonskih i zanatskih rešenja. Objekat je u većem obimu zadržao projektovani gabarit, a primetna je potreba za termičkom i strukturalnom rekonstrukcijom fasadnog omotača.

Izvor

Tehnički arhiv grada Novog Sada

Podnosioci izveštaja

Dragana Konstantinović, Slobodan Jović, Dragana Kocić, Maja Momirov