Urbani blok, oivičen ulicama: Bul. Arsenija Čarnojevića, Bulevar umetnosti, Bul. Milutina Milankovića, Španskih boraca, opština Novi Beograd, Beograd.

početak izgradnje 1969

završetak izgradnje 1979

Ljubica Čabarkapa, Ilija Arnautović, Milutin Glavički, Olga Milićević, Tomislav Drezgić, Cveta Davičo

JINGRAP: GP Beton, Novi Sad; GP Hidrogradnja Čačak; GP Progres, Pirot

Urbanizam: Urbanistički zavod Beograda; Arhitektura: JINGRAP: IMS SRS i GP Beton, Novi Sad; GP Hidrogradnja Čačak; GP Progres, Pirot; Hortikultura: JKP Gradsko zelenilo; Atelje Vrtna arhitektura

Arhitektura - Višeporodična/kolektivna, Kula, Lamela, Meandar

Urbanizam - Stambeni blok

Blok 28, Novi Beograd, Centralna zona

Blok 28 je ugaoni blok zone, dijagonalno raspoređen u odnosu na Blok 21, drugi po redu za koji je raspisan konkurs. Detaljni urbanistički plan za Blok 28 urađen je već 1964. a usvojen 1965. godine. Blok je pravougaonog oblika, dimenzija 600h400m, površine od 19,42ha (teritorija mesne zajednice). U bloku je sagrađeno 1709 stanova,  za planiranih 7000 stanovnika, gustina naseljenosti je 360 st/ha. Blok je projektovan i građen za tržište (samo soliter 1 je bio u fondu DSNO), kao investicija JINGRAPa, Poslovnog udruženja jugoslovenskih proizvođača za prefabrikaciju i industrijsko građenje, koje je uložilo 30% sopstvenih sredstava, 70% kredita Beogradske udružene banke u izgradnju ovog bloka.

U bloku je izgrađeno sedam stambenih objekata i jedna stambena grupacija, od toga četiri stambene kule spratnosti P+16+Pk i meandar, osnove u obliku potkovice, spratnosti P+4+Pk, izgrađeni u Jugomont sistemu GP Hidrogradnje Čačak, i dva horizontalna bloka spratnosti P+10+Pk izgrađeni u sistemu IMS Žeželj. Naknadno je na mestu planiranom za izgradnju centra mesne zajednice izgrađena stambena grupacija od šest objekata spratnosti P+4+Pk. Pored objekata stanovanja, izgrađeni su i objekti obrazovanja (vrtić i osnovna škola), centar mesne zajednice (u prizemlju stambenog objekta), dopunski punkt snabdevanja i servisni objekti (garaža i trafo stanica). Planirane su slobodne rekreativne površine 93700m² i zatvorene rekreativne površine 23600m². Najveći broj stanova je dvosoban (48,75%).

Blok 28 je od izuzetnog značaja za domaću struku zato što su za potrebe unapređenja domaćih tehnologija gradnje, a preko instituta međunarodne tehničke pomoći OUN-a, angažovani stručnjaci iz SSSR-a. Oni su radili sa jugoslovenskim firmama na tehničkim rešenjima unapređenja postojećeg krupno-panelnog sistema Jugomont, unapređenja opreme za proizvodnju prefabrikovanih elemenata i njihovu ugradnju, tehničko-tehnoloških rešenja za prefabrikovane sanitarne kabine i za zaptivanje spojnica na fasadnim elementima, kao i unapređenje toplotne izolacije. Na Bloku 28 su radili sledeći stručnjaci: za konstrukcije i statiku i za montažnu gradnju i sisteme u trusnim područjima inženjer Leonid Gendelman, za proizvodnju elemenata i konstrukcija montažnih objekata tehnolog gradnje inž. Vladimir Abramov,  za instalacije sanitarnih objekata, elektroinstalacija i instalacija centralnog grejanja inž. Juraj Bujanov, za izolaciju toplote i zvuka, inž. Vladimir Krajtan, za zaptivanje spojnica, inž. Vladimir Pankratov. Građevinski centar Slovenije je 1969. godine izdao udžbenike koje su priredili stručnjaci OUN-a, na osnovu svojih iskustava u primeni krupno-panelnog sistema za izgradnju 16-tospratnica, što je bila značajna inovacija:

-„Hermetizacija fuga montažnih zgrada“ od Pankratova,

-„Instrukcija za izradu obračuna toplotne zaštite stambenih zgrada“ od Krajtana,

-„Preporuke za propise bez-skeletnih krupnopanelnih zgrada“ od Gendelmana.

U toku 1968. i 1969. godine su, kao rezultat intervencije ovih eksperata uvedene sledeće novine i procedure:

-krupnopanelni konstruktivni sistem primenjen na objektima P+16;

-primena montažne kompletne sanitarne kabine u 2 varijante;

-primena keramzita na fasadnim panelima;

-primena 2 vrste kulira (od mermera i krupnozrnog šljunka) kao glavnog materijala u fasadnim elementima;

-spravljanje teških montažnih elemenata za objekte u lakoj poligonskoj betonjerci na gradilištu;

-dimenzioniranje fasadnih elemenata u pogledu termičke zaštite, uključujući i letnje uslove kod nas.

Objekti i javne površine su danas u lošem stanju, bez većih radova na rekonstrukciji i renoviranju od trenutka useljenja. „Potkovica“ je gotovo čitavim gabaritom nadograđena. U prizemlju horizontalnog bloka 5 (bul. Arsenija Čarnojevića) su dobijeni lokali potpunim zatvaranjem prodora kroz objekat (i dalje postoji na objektu 6) i dogradnjom prema unutrašnjosti bloka. Krovovi garaža i svi platoi su u lošem stanju usled neodržavanja. Dečije igralište u „potkovici“ i pored objekta 6 je u jako lošem stanju, naročito drveni elementi, mada se i dalje naziru elementi parternog rešenja. Vidljive su brojne dogradnje, zatvaranje terasa, promena stolarije i nestručno izvedene adaptacije. Kulir/keramzit je trošan na pojedinim mestima. Po obodu bloka je tokom 1990-tih i 2000-tih izgrađen niz stambeno-poslovnih objekata na mestu planiranom za samački hotel.

 

Izvori

1. Arhitektura urbanizam (časopis). Brojevi: 41-42, 74-77. Beograd: Organ Saveza društava arhitekata i Saveza društava urbanista Jugoslavije, 1960-76.
2. Bilten Centra za stanovanje IMS, brojevi: 15 (1974.), 24 (1979.), 26 (1980.)
3. Grupa autora: Milutin Glavički arhitekta – urbanista. Beograd: Urbanistički savez Srbije i Gradski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine, 1990.
4. Izgradnja (časopis). Brojevi: 12/73
5. Montažni skeletni sistem od prednapregnutog betona IMS (latinica). Beograd: Institut za ispitivanje materijala SR Srbije, 1974.
6. Projektovanje i izgradnja stambenog bloka br. 28 na Novom Beogradu – materijal za savetovanje. Beograd: Biro za građevinarstvo, 1970.
7. Stojanović B., Martinović U. : Beograd 1945-1975 – Urbanizam Arhitektura. Beograd: NIRO Tehnička knjiga,1978.
8. Jovanović, J. (2017). Mass Heritage of New Belgrade: Housing Laboratory and So Much More. Periodica Polytechnica Architecture, 48(2), pp. 106-112. https://doi.org/10.3311/PPar.11621.
9. Jovanović, J. Elaborat analize prethodno zaštićene celine Centralna zona Novog Beograda – blokovi 28, 29 i 30. Urbanističko-arhitektonska analiza. Beograd: Dokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 2016.
10. Tehnička dokumentacija NO Novi Beograd – blok 28, Istorijski arhiv Beograda

 

Podnosilac izveštaja

Jelica Jovanović, d.i.a.