Na urbanističko rešenje novobeogradskih blokova, odrednice su date u Regulacionom planu Novog Beograda iz 1962. godine, kao i GUP Beograda iz 1972. godine. Kao jedan od najinteresantnije rešenih blokova izdvaja se  treba izdvojiti novobeogradski blok 19a. Godine 1975. održan je pozvani konkurs za arhitektonsko-urbanističko rešenje bloka 19a na Novom Beogradu, a autori prvonagrađenog konkursnog elaborata su prof. arh. Milan Lojanica, arh. Borivoje Jovanović, prof. arh. Predrag Cagić, arh. Radisav Marić, arh. Radmila Lojanica. Stambeni blok 19a čini jednu prostornu celinu čija je teritorija određena jakim saobraćajnicama po celm obimu. Predviđeni broj stanova bio je približno 100, sa odgovarajućim pratećim sadržajima – školom, vrtićem, centrom mesne zajednice, i određenim brojem poslovnih prostora. U ovom bloku je po prvi put razmatran, i dosledno, do kraja sproveden koncept u kome su uzeti u obzir neki parametri koji su do tada bili mahom zanemarivani, odnosno manje presudni. Svi objekti su postavljeni dijagonalno u odnosu na ivice koje ga okružuju, na osnovu efekta mikroklime, i pravca vetrova. Takođe, sve su zgrade maksimalno uvučene u unutrašnjost bloka u odnosu na autoput, jer se nastojalo da se ovim urbanističim merama umanji efekat saobraćajne buke, i što više doprinese stambenom komforu. Opšti koncept prostornog rešenja bloka 19a razrešen je sa tri osnovna tipa stambenih jedinica, od čega su dve specifične i učestvuju sa malim procentom u ukupnom zbiru broja stanova u bloku. Različite veličine stambenih jedinica mogu da pokriju sve programske zahteve u pogledu zadate strukture. Izabrana organizacija u svom horizontalnom planu čini određenu geometrijsku sliku koja treba da omogući punu fleksibilnost sklopa (više jedinica) u okviru određenog konstruktivnog sistema. Ovo se odvija u više pravaca:

– u odnosu na određeni tip zajedničke vertikalne komunikacije (centralno smešten blok, polugalerijski, dupli traktat itd.)

– u odnosu na položaj i susedstvo u nivou (različite koncentracije stanova u odnosu na jednu vertikalnu komunikaciju, položaj stana itd.)

– u odnosu na susednu jedinicu (nastavljanje objekata pravolinijsko ili se na neki način menja pravac).

Ukoliko geometrija stambenih jedinica zadovoljava unapred navedene zahteve, mogućnosti međusobnih kombinovanja su relativno neograničene, čime se dobija jedna veoma elastična struktura koja može slobodno prostorno da se kreće u svim pravcima i time da oblikuje željene oblike i prostore. Time se obezbeđuje da se dobije fleksibilna struktura koja može da se površinski razvija, da se kreće i oblikuje željene prostore. Mogućnosti da se iste stambene jedinice organizuju u različitim skupovima, uz veći broj kontaktnih površina prema susednom sklopu obezbeđuju pored ravnih gabarita razna povlačenja ili degažiranja, ili pak potpunu promenu pravca pružanja gabarita. obzirom na elastičnost organizacije oko jedne zajedničke vertikalne komunikacije moguće je kontrolisati oblike i dužine jednog ili raznih sklopova, odnosno ukupnih gabarita objekta. Iz ekonomskih razloga bila je poželjna veća koncentracija stanova po jednoj vertikalnoj komunikaciji. Ovaj faktor utiče da se u okviru postojeće strukture nužno pojavljuje tzv. ”srednji stan”, tj. jednostrano orijentisan. S obzirom na nepovoljnost u smislu orijentacije, na ovim mestima projektovane su stambene jedinice manjih površina.

Današnje stanje novobeogradskog bloka 19a je rezultat zanemarenosti i zapuštenosti koje traje duže vreme. Osim problema higijene, komunalnog otpada, neodržavanja, pojavljuju je grafiti na nižim delovima fasada. Elementi urbanog mobilijara su uništeni.

Izvori

1. Aleksić, Branko. „Najava konkursa za urbanističko-arhitektonsko rešenje bloka 19a u Novom Beogradu“, Arhitektonski urbanizam, 78-79, Beograd (1975): 44-46, Beograd (2005): Beogradska knjiga.
2. Bogunović­, S. Giša. Arhitektonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka

1. Janković, Božidar. „Neki problemi nastupaju projektovani stambenim zgradama“, Bilten Central za stanovanje, IMS, 23, Beograd (1979): 3.

4. Jovanović, Jelica ur. Registar moderne arhitekture i urbanizma u Srbiji 1945-1990. Beograd (2018): Društvo arhitekata Beograda – Dokomomo Srbija.
5. Mecanov, Dragana. „Prostorna organizacija stambenih zgrada građenih u Beogradu u prefabrikovanim industrijalizovanim sistemima“, doktorska disertacija. Beograd, 2015: Arhitektonski fakultet Univeziteta u Beogradu.
6. Stojanović, Bratislav (ur.). „Detaljni urbanistički plan bloka 19-a na Novom Beogradu“. Urbanizam Beograda, 49. Beograd (1978): Zavod za planiranje grada Beograda.
7. -, RTS: „Moderna arhitektura u Srbiji: Lojanica, Cagić, Jovanović“, 24.7.2009, pristup 11.2019.
8. Internet stranica http://www.novosti.rs/vesti/beograd.74.html:668093-Horor-blok-zatrpan-smecem (pristup 24.11. 2019.)

Podnosilac izveštaja

Dr Dragana Mecanov, d.i.a.